30 jaar is te kort om te vergeten

Vorige week bracht Dirk-Jan van Baar in een lezenswaardig artikel op DDS ons de Falkland-oorlog in herinnering, op dat moment precies dertig jaar geleden begonnen. Actueel, omdat het alweer een tijdje rommelt rond Las Malvinas, zoals de Argentijnen de eilanden noemen. Argentinië en de UK slaan over en weer een kifterige toon aan die onaangenaam aandoet, en de UK heeft voor de zekerheid een extra marineschip en een versterking van het garnizoen gestuurd.

Bestaat er werkelijk een kans dat deze landen opnieuw slaags raken? Om het met een cliché te zeggen: de signalen staan op een langzaam donkerder wordend oranje.

De belangrijkste reden voor de toenmalige Argentijnse junta om in 1982 de Falklands te bezetten was een relatief simpele: men probeerde door het activeren van nationalistische sentimenten het wankelende bewind van het leger te stutten. Men kon zich niet voorstellen dat de Engelsen anders zouden doen dan zich er verontwaardigd bij neer leggen.

Voor die redenatie viel veel te zeggen, maar men had het ongeluk deze actie te ondernemen op een moment dat de Britse premier Thatcher zelf een enorme politieke behoefte had zich als hoedster van de natie te profileren. Thatcher stuurde de Engelse vloot en een expeditiekorps, en de rest werd geschiedenis. De Argentijnen bleken militair geen partij - niet ter zee, niet in de lucht, en evenmin op de eilanden zelf. Het werd een slachting.

Groot-Brittannië en Argentinië hebben de vijandelijkheden nooit formeel beëindigd, zodat de Britten tot op de dag van vandaag er een veel grotere miltaire aanwezigheid hebben dan de eilanden normaal gesproken zouden rechtvaardigen.

Al in 1982 was er sprake van dat er mogelijk olie te winnen viel uit de zeebodem rond de eilanden, maar dat was op dat moment niet meer dan een gerede kans. Nu is dat anders. Men is er zeker van dat er olie is, en even zeker is het dat Argentinië niet zinnens is de Britten deel te laten hebben aan de winning er van. Dat is de reden voor de oplopende spanning tussen beide landen.

Ernstiger is eigenlijk, dat de nederlaag in 1982 het nationaal eergevoel in Argentinië diep gekwetst heeft. Iets wat nog steeds erg veel pijn doet. En het land bevindt zich nu in de situatie dat de economie hapert, en de energiewinning op het Argentijnse vasteland terugloopt. De Argentijnse regering kortom, zit in de problemen. Dat die regering democratisch gekozen is, zal voor haar geen beletsel zijn een tweede Falklandoorlog te starten. Maak u geen illusies: ook democratiën starten oorlogen als die haar regeringen beter uitkomen.

Afgelopen maandag heeft de Argentijnse regering in een verrassende manoeuvre de Argentijnse werkmaatschappij YPF, onderdeel van het Spaanse oliebedrijf Repsol genationaliseerd. YPF is de grootste oliemaatschappij van Argentinië. Direct daarop zijn de Argentijnen gaan onderhandelen met de Chinezen over een belang in YPF. De Spaanse regering is woedend, maar aangezien juist dit land 200 jaar geleden het moederland van Argentinië was, was de kans er een lange neus naar te trekken voor de Argentijnen een bonus in het schaakspel rond de oliewinning in de zuidelijke Atlantische oceaan.

Het nationaliseren van YPF was politiek een slimme zet, omdat deze maatschappij ook grote belangen heeft in Brazilië, een land dat als grote concurrent voor de positie van de Argentijnen als regionale grootmacht geldt. Op die manier heeft men de Brazilianen wisselgeld te bieden mocht het tot een confrontatie met de UK komen.

De UK heeft de afgelopen 30 jaar alle Argentijnse pogingen om een zekere mate van (gedeelde) soevereiniteit over de Falklands te verwerven afgewimpeld met het correcte argument dat de bevolking voor de volle 100% Brits is, en geen staatsverband met Argentinië wenst. Moreel zijn de Britten daardoor gebonden aan hun woord aan de eilandbewoners, maar er is meer dat de UK verplicht zich daadwerkelijk te verzetten tegen een mogelijke nieuwe Argentijnse militaire aanval.

De vorige Falklandoorlog is immers pas dertig jaar geleden. De (weinige) oorlogsinvaliden van de gevechten staan in Groot-Brittannië in hoog aanzien, er zijn nabestaanden van gesneuvelden, en dan is er nog barones Thatcher, de oud-premier die in 1982 de strijd aanging.

Ook al heeft de huidige David Cameron de verschijning en handelswijze van een tamelijk sullig achterneefje van de Iron Lady, het is niet goed voorstelbaar dat hij de binnenlandse druk die op hem zal worden uitgeoefend ingeval van een nieuwe Argentijnse invasie zal kunnen weerstaan. Zelfs niet als coalitiepartner Liberal-Democrats zich tegen een gewapend ingrijpen zou verzetten, aangezien Labour op dit punt dicht genoeg bij de Conservatieven staat om de regering te steunen. Cameron kan het zich politiek niet veroorloven een dergelijke provocatie te negeren, en heeft dat impliciet onderstreept door al versterkingen te sturen.

In de Britse pers wordt tot nog toe weinig ophef gemaakt over de nationalisatie van YPF, maar op diverse sites die zijn gericht op de beurshandel en alles dat daarmee samenhangt zijn de alarmbellen afgegaan. Regeringen die in een moeilijke situatie verkeren hebben de neiging te zoeken naar een bliksemafleider. De wankelende Argentijnse regering heeft weinig te verliezen. De Britse kan zich het gezichtsverlies niet veroorloven. Veel oorlogen zijn om minder ontstaan.

Mij volgen op Twitter?