Beiroet Redux: Interventie in Syrië

De laatste dagen neemt de druk op de "internationale gemeenschap" (lees: Amerika) toe om toch vooral iets te doen aan de nare toestand in Syrië. De Fransen roepen op tot het afdwingen van "humanitaire corridors" (lees: Srebrenica 2.0). Saoedi-Arabië noemt het een "uitstekend idee" om de Syrische oppositie te bewapenen. Alle goeddoeners in het Westen zeggen dat wij, net als in Libië, een responsibility to protect ("verantwoordelijkheid om te beschermen") hebben wanneer onschuldige (dat nemen we tenminste aan) burgers door een moorddadig regime worden neergemaaid.

Voordat we ons aan die kwestie wagen is het de moeite waard te kijken wat er nu werkelijk in Syrië gaande is. Dat is lastig omdat het regime nauwelijks buitenlandse journalisten toelaat. Degenen die wel vanuit Syrië verslag proberen te doen lopen enorme risico's zoals deze week duidelijk werd. Twee Westerse journalisten kwamen om in bombardementen van de rebellenstad Homs.

Toch kan met enige zekerheid gesteld worden dat tenminste een flink deel van de Syrische bevolking nog altijd achter president Bashar al-Assad staat. Dat is waarschijnlijk niet omdat zij zozeer van de man houden. Religieuze minderheden, vrouwen en zakenmensen vrezen echter wat er voor Assad in de plaats komt wanneer de opstand succes kent. De meerderheid van de Syrische bevolking is namelijk soennitisch. De grootste oppositiebeweging is de Moslimbroederschap. Een theocratie naar Iraans voorbeeld zal er niet komen noch, echter, een seculiere regering. Hetzelfde zien we in Egypte en Libië waar religie een grotere rol zal spelen in de manier waarop die landen bestuurd worden. Dat is niet per sé gevaarlijk maar toch onprettig als je niet moslim bent of als vrouw zonder hoofddoek over straat wilt.

Daarnaast heeft de stedelijke middenklasse het zo slecht niet onder Assad. De handelsbetrekkingen met buurlanden, met name Turkije, werden onder zijn presidentschap aangehaald waardoor er goed geld verdiend kon worden. Onderwijs en gezondheidszorg zijn van een aanvaardbare kwaliteit.

Tegelijkertijd is Syrië natuurlijk een politiestaat en hebben ook de Syriërs het volste recht op vrijheid en zelfbeschikking. Feit is dat niet alle Syriërs democratie belangrijker vinden dan materiële welvaart. Te vaak gaan we er in het Westen vanuit dat democratie zaligmakend is. De huidige chaos in Egypte zou ons op andere gedachten moeten brengen. Het is de niet-demonstrerende Syriërs, die het liefst zo snel mogelijk een einde willen aan het geweld, dan ook nauwelijks kwalijk te nemen dat zij liever in een dictatuur dan onder een soennitische meerderheidsregering leven.

Terug naar het Westen en onze rol. Ik geloof niet dat wij een verantwoordelijkheid hebben om mensen in nood te helpen en laten we onszelf niet voor de gek houden: een dergelijke verantwoordelijkheid nemen we geenszins serieus wanneer het om landen gaat waar we niets te zoeken hebben. In tal van Afrikaanse staten is het bijzonder treurig gesteld met de mensenrechten maar we geven liever geld aan een goed doel dan dat we het leven van onze soldaten op het spel zetten en daar vrijheid en democratie proberen te brengen. (Doen we dat wel, dan worden we beticht van neokolonialisme. Damned if you do...)

Wat Syrië anders maakt is dat het een bondgenoot is van Iran. Hezbollah wordt door de Syrische regering gesteund. Wij zouden graag een soennitische regering in Damascus zien die zich aan Jordanië, Saoedi-Arabië en, zonder het uit te spreken natuurlijk, aan Israël verbindt. We kunnen dan meer druk op Irak uitoefenen dat langzamerhand, tegen alle afspraken in, de banden met Teheran aanhaalt in plaats van te verworden tot de oase van democratie en stabiliteit die als voorbeeld voor de regio zou dienen. Ook zouden de Iraniërs zonder steun van Assad minder gemakkelijk Israël kunnen lastigvallen via terreurorganisaties die zich nu op Syrisch grondgebied ophouden.

Laat de internationale responsibility to protect idealisten het volgende dus goed in het oor knopen: als we in Syrië interveniëren is het niet omdat we zo'n groot hart hebben maar omdat buitenlands beleid overwegend gemaakt wordt door mensen die niet bereid zijn om de belangen van hun eigen land op te offeren ten gunste van anderen of idealen.

Tevens een waarschuwing aan hen die ondanks de interne verdeeldheid in Syrië voor ingrijpen pleiten: Syrië is niet als Libië. Hier hebben we te maken met een echt leger dat wellicht niet over een al te indrukwekkende luchtmacht beschikt maar wel luchtafweergeschut in kan zetten om het afdwingen van een no-fly zone te frustreren. De geografie is geheel anders. Waar in Libië alle steden aan de kust zijn gelegen bevinden de grootste verzethaarden in Syrië zich in het binnenland. We krijgen tal van amateurbeelden uit Homs te zien maar verder landinwaarts, in het olierijke en overwegend soennitische gebied rond Deir ez-Zor wordt ook gevochten. Dan kunnen we over Israëlisch en Turks gebied vliegen maar de kans dat enkele van onze jongens neergehaald worden is bijzonder groot. Zijn we bereid dat risico te lopen? Zijn we bereid grondtroepen in te zetten als Assad weigert in te binden? Als het antwoord "nee" is, begin dan niet aan een avontuur dat daar onvermijdelijk op uitdraait. 

Foto: Wikicommons / United States Marine Corps