Frankrijk afgewaardeerd

Kredietbeoordelaar Standard & Poor's koos de symbolische datum vrijdag de 13e uit voor een verlaging van de rating van maar liefst een negental landen in de eurozone. De erkende zorgenkinderen Italië, Spanje, Portugal en Cyprus moesten allemaal een stapje terug doen, zo ook Malta en de Midden-Europese kwakkelaars Slowakije en Slovenië. Maar het meeste opzien baarde toch het verlies van de Triple-A status van Frankrijk, en in mindere mate Oostenrijk. De beurzen reageerden meteen met een forse daling en zo ook de koers van de euro. Die schrikreactie was misschien wat overtrokken, want zo verrassend was deze afwaardering nou ook weer niet. 

Het is altijd de vraag of dergelijke ratings trendvolgend dan wel trendzettend zijn. In het geval van Frankrijk was het opmerkelijk dat dit land de hoogste status nog zo lang heeft weten vast te houden. Een staatsschuldquote van ruim boven de 80 procent van het BBP, een financieringstekort van ruim het dubbele van de toegestane bovengrens van 3 procent van het BBP en dan ook nog een kwakkelende economie met een zwakke economische groei. Bovendien - maar dat geldt ook voor andere Triple-A landen - is de kredietwaardigheid van Frankrijk er bepaald niet beter op geworden sinds dat land hoge garanties heeft afgegeven in het kader van de reddingsplannen voor Griekenland en het noodfonds EFSF. Om nog maar te zwijgen over de verplichting om bij te storten zodra de ECB, die op grote schaal rommelobligaties aankoopt, in de problemen komt. De afwaardering van Frankrijk lijkt al met al in belangrijke mate trendvolgend te zijn.

Voor zover die afwaardering echter een trendzettend karakter heeft kunnen de Fransen nu hun borst wel nat maken. Dat betekent immers dat die verminderde kredietwaardigheid nog niet helemaal door de kapitaalmarkt zou zijn verdisconteerd. Gevolg: Frankrijk moet meer rente over zijn staatschuld gaan betalen en dat kan een zichzelf versterkend proces in werking stellen dat in potentie kan eindigen met de junkstatus voor Frankrijk. Immers, hoe hoger de rente, des te moeilijker het wordt om aan de verplichtingen te voldoen, met als gevolg een verder afnemende kredietwaardigheid et cetera.

Meer algemeen kan de interventie van Standard & Poor's vervelende gevolgen hebben voor het bezweren van de schuldencrisis door geld van de meer solide landen te sluizen naar de probleemlanden, respectievelijk de banken waarbij laatstgenoemde landen in het krijt staan. De afwaardering van Frankrijk en Oostenrijk kan worden beschouwd als een wakeup call: de grens van wat de meer solide kunnen bijdragen aan het redden van de probleemlanden en de betrokken banken komt in zicht.

Als Frankrijk wegens afbrokkelende kredietwaardigheid zou moeten afhaken bij de steunoperaties voor de zwakke eurolanden dan zouden die paar overblijvende landen, waaronder Duitsland en Nederland, een groter aandeel voor hun rekening moeten nemen. Maar dan zal het ook met de kredietwaardigheid van deze landen snel gedaan zijn. Fantasieën over alsmaar uitdijende noodfondsen botsen met de harde realiteit. De koers van pappen en nathouden die tot nu toe is gevolgd, valt niet langer vol te houden. Populair gezegd: de geduldig schuivende suikeroom in Noord-Europa houdt zo langzamerhand op te bestaan. 

Politiek 

Tot zover de financieel-economische kant van de zaak. Dan de politieke gevolgen. De afwaardering van Frankrijk komt in dit statusgevoelige land natuurlijk hard aan en het zal de toch al twijfelachtige kansen van president Sarkozy om herkozen te worden zeker niet vergroten:

Aldus de socialistische presidentskandidaat François Hollande. Dat kan er dus op uitdraaien dat we in Europa worden opgezadeld met een Frankrijk onder socialistische leiding. Voor de meeste lezers van deze site geen wenkend perspectief, lijkt me zo.

Of het verlies aan status van Frankrijk ook gevolgen zal hebben voor de machtsbalans in de Frans-Duitse as staat nog te bezien. De Fransen zijn er tenslotte meesters in om diplomatiek boven hun stand te leven. Ze zijn alvast begonnen de afwaardering te downplayen. De Franse minister van financiën François Baroin op de Franse televisie:

En hij voegt hieraan toe:

Hiermee geeft hij aan dat de afwaardering niet zal leiden tot aanvullende bezuinigingen. Stoere taal, maar de Franse retoriek wordt steeds minder geschraagd door een solide financieel-economische basis.