Cameron houdt onzinnig pleidooi voor revival van religie
Religie zou Groot-Brittannië uit moreel dal moeten halen. Onzin.
Zo
aan het einde van het jaar staan de diverse nieuwsoverzichten weer voor
de deur. Ongetwijfeld zullen de rellen die Groot-Brittannië in augustus
dagenlang in een wurggreep hielden daarin voorkomen. Destijds buitelden
de commentatoren over elkaar heen om die rellen te verklaren.
Verveling, armoede, slechte jeugd, hiphop-cultuur, het kwam allemaal
langs. In een speecht ter ere van het 400-jarig bestaan van de King
James-bijbel refereerde minister-president David Cameron gister op een merkwaardige wijze aan die rellen.
Cameron
zei dat Groot-Brittannië zich in het kielzog van de rellen (en
overigens de financiële crisis) op een keerpunt bevindt. Zowel de rellen
als de financiële crisis tonen volgens hem aan dat het land morele
hervorming nodig heeft. 'Put simply, for too long we have been unwilling
to distinguish right from wrong. 'Live and let live' has too often
become 'do what you please', aldus Cameron. 'Bad choices have too often
been defended as just different lifestyles. To be confident in saying
something is wrong, is not a sign of weakness, it's a strength. One of
the biggest lessons of the riots last summer is that we've got to stand
up for our values if we are to confront the slowmotion moral collapse
that has taken place in parts of our country these past few
generations.'
Tot dusver weinig merkwaardigs zult u zeggen, en
dat ben ik met u eens. Maar dan komt het. Bij die morele hervorming van
het land ziet Cameron een grote rol weggelegd voor de kerk (!). Want,
zo zegt hij, christelijke waarden als verantwoordelijkheid, hard werken,
compassie en nederigheid behoren tot de kernwaarden van
Groot-Brittannië en dienen te worden gekoesterd. Gelukkig ziet Cameron
zelf ook wel in dat die waarden niet exclusief christelijk zijn, want,
voegt hij toe, 'they are also values that speak to us all to people of
every faith and none.'
Maar als die waarden niet exclusief
christelijk en zelfs niet exclusief religieus zijn, waar komt de kerk
dan om de hoek kijken? Waarschijnlijk gaat het dan om het feit dat, zo
meent Cameron, religie een rol kan spelen 'in helping people to have a
moral code.' Simpel gezegd komt dat erop neer dat een straffende god
voor velen als stok achter de deur fungeert.
Op die gedachte -
Cameron is niet de eerste om 'm te formuleren - valt de nodige kritiek
te leveren. Zo kan men zich afvragen of de persoon die zich goed gedraagt
enkel en alleen vanwege een straf die hij anders vreest te krijgen zich
wel echt moreel goed gedraagt, of dat daarvoor toch ook een
internalisering van de achterliggende norm noodzakelijk is (en dus niet
enkel de vrees voor straf).
Een tweede punt is dat in religie
ook vele aanknopingspunten voor slecht gedrag liggen, iets wat
apologeten van religie als David Cameron nog weleens uit het oog willen
verliezen. Hij zegt bijvoorbeeld dat de Bijbel de emancipatie van de
vrouw ondersteunt, 'even if not every Church has always got the point.'
Oftewel: verwerpelijke zaken begaan door religieuzen hebben niets met
religie zelf te maken, maar is slechts het gevolg van een foutieve
interpretatie en dito uitvoering. Wie enigszins bekend is met Bijbel en
Koran weet dat dit totale onzin is (ik noem alleen al het in alle drie
de grote monotheïstische religies centraal staande verhaal van Abraham
die bereidt is op verzoek van God zijn zoon te offeren).
Het
laatste probleem dat ik met Camerons oproep voor de kerk als catalysator
van morele hervorming heb, is van meer algemene aard. Welke religie
moet er immers uit die duizenden verschillende worden gekozen? In een
monoreligieuze samenleving is dat misschien makkelijk, maar in een
multireligieuze als Groot-Brittannië niet. Camerons keuze voor het
christendom maakt hij omdat Groot-Brittannië een christelijk land zou
zijn. Dat kan, maar doet de vraag rijzen of de vele niet-christenen die
in Groot-Brittannië leven daar een boodschap aan hebben. Zoals ik al
aangaf, lijkt Cameron dit zelf echter ook wel te begrijpen wanneer hij
zegt dat christelijke waarden tot eenieder spreken.
Misschien moeten we
dan ook wel tussen de regels doorlezen - Cameron zei dit alles immers in
een speecht ter ere van het 400-jarig bestaan van de King James-bijbel -
en is het in wezen een pleidooi voor een set seculiere waarden die
eenieder ongeacht zijn religieuze overtuiging in zijn mens-zijn
aanspreekt.
David Cameron als promotor van Paul Cliteurs moreel Esperanto? Zo tegen kerst mag een mens best hopen toch.
