Waar blijft algehele verontwaardiging over Tom Schalken?
Het blijft opvallend stil na affakkelen rechtbank Amsterdam door Tom Schalken.
We spoelen even terug naar midden oktober 2010. De zaak-Wilders was nog volop aan de gang; zelfs de later succesvol gewraakte rechter Jan Moors was nog van de partij. Ook werd de verdachte zelf, Geert Wilders, uitgebreid geïnterviewd door Nieuwsuur. Het was het interview waarin hij zei dat in het geval hij veroordeeld zou worden miljoenen mensen terecht geen vertrouwen meer zouden hebben in de rechterlijke macht.
Zoals ongetwijfeld geheel ingecalculeerd door Wilders stond een groot gedeelte van Nederland (al dan niet terecht) op zijn achterste benen. Bij grote uitzondering verscheen zelfs de president van de Hoge Raad, Geert Corstens, in Buitenhof om op Wilders' uitlatingen te reageren. En neemt u maar van mij aan, als dat gebeurt, is er echt iets aan de hand.
Nu weten we inmiddels allemaal hoe het verder is gegaan. Jan Moors en zijn bijzitters werden succesvol gewraakt, de benadeelde partijen gingen ter zitting af als een gieter, raadsheer en hoogleraar Tom Schalken werd uren verhoord en de nieuwe rechtbank werd onsuccesvol gewraakt. Ik zal vast nog wel iets zijn vergeten, maar uiteindelijk was er dan toch de algehele vrijspraak voor Geert Wilders; een uitspraak die hem er zelfs toe verleidde zich op positieve wijze over de rechterlijke macht uit te laten (naar eigen zeggen had hij door zijn vrijspraak meer vertrouwen in de rechterlijke macht gekregen).
Niet iedereen heeft echter zo positief gereageerd op het vonnis van de Amsterdamse rechtbank. Emeritus-hoogleraar rechtswetenschap Degenkamp noemde het in Trouw 'een betreurenswaardig einde van het proces', was Gerard Spong evenals Aydin Akkaya (voorzitter Inspraakorgaan Turken in Nederland) teleurgesteld en Henri Sarolea (advocaat van een van de benadeelden partijen) was zelfs geschokt. Die reacties vallen echter in het niet bij het nieuws dat Tom Schalken naar aanleiding van de zaak-Wilders zijn toga aan de wilgen hangt. Niet zo zeer omdat Wilders is vrijgesproken, maar wel vanwege de manier waarop de rechters hem gedurende zijn getuigen-verhoor hebben behandeld. In een interview met NRC Handelsblad zegt Schalken ondermeer:
Ik heb tijdens het proces-Wilders zoveel haat en hoon over mij heen gekregen dat ik mij beschaamd voel om nog met overtuiging het rechtersvak te kunnen uitoefenen. (...) Ik ben opgeofferd aan de honger van de publieke opinie. Ik was het zoenoffer voor Wilders en zijn advocaat. Het diner werd gemaakt tot het hoofdmenu van de strafzaak (...). De rechtbank voerde geen regie en maakte een knieval voor de beeldvorming in de media.
Dat is nogal wat, wat Schalken daar over zijn (oud-)collega-rechters zegt. En dat van iemand die over het algemeen wordt beschouwd als één van de beste Nederlandse hoogleraren strafrecht ooit. Van zo iemand zou je toch iets meer deftigheid verwachten. Het duurde dan ook niet lang voordat Leendert Verheij, de president van het Amsterdamse gerechtshof, reageerde. Verheij:
Van individuele rechters en raadsheren wordt soms veel gevraagd, wanneer allerlei kritiek over hen wordt uitgestort, die zij zelf als onterecht of onheus ervaren. Niettemin ben ik van mening dat van ons gevraagd mag worden daar op professionele wijze mee om te gaan. Dat houdt in veel gevallen in dat men niet persoonlijk kan en mag reageren. En al helemaal onaanvaardbaar is het in de regel wanneer rechters of raadsheren publiekelijk kritiek uiten op het werk van hun collegas.
Als u het mij vraagt zijn dit meer dan terechte woorden van Verheij. Het is überhaupt not done om het eigen nest te bevuilen, laat staan voor een rechter. Wel vraag ik mij sterk af waarom het zo lang duurt voordat ook anderen hun verontwaardiging hierover publiekelijk uiten. Daar was menigeen in oktober van het vorige jaar immers ook maar weinig terughoudend mee...
