Het CDA zoekt weer balans

Met enige verbazing heb ik de reacties gevolgd die de uitverkiezing van Ruth Peetoom als voorzitter van het CDA heeft losgemaakt. In Elsevier wist Syp Wynia al twee weken geleden dat een keuze voor Peetoom een risico voor het CDA en het kabinet zou betekenen, omdat zij als PKN-dominee de christen-democraten weer 'naar links' zou sturen en een tegenstander was om met de PVV in zee te gaan. Dit was ook de teneur van de reacties op de Dagelijkse Standaard, waar Sjaak van der Tak favoriet was, de burgemeester van Westland die het helen van de partijwonden er even bij zou gaan doen (twee dagen in de week). Nog afgezien van het feit dat de partijvoorzitter volgens mij helemaal niet de macht heeft om een partij naar links of rechts te trekken, en alle opwinding dus nogal misplaatst is, maken degenen die vinden dat het CDA zelfmoord pleegt als er niet duidelijk 'voor rechts' wordt gekozen, minstens vijf elementaire denkfouten.

1 Het CDA is altijd een (conservatieve) middenpartij geweest, die liever met de VVD samenwerkt, maar ook altijd een linkervleugel heeft gekend, het zogeheten 'sociale gezicht', de 'linkse kerk' waartoe Peetoom ook wordt gerekend. Die middenpositie is essentieel. Als het CDA die opgeeft, pleegt het pas echt politieke zelfmoord, want daaraan heeft het sinds jaar en dag zijn machtspositie te danken, een positie die het zelfs na een halvering bij verkiezingen mogelijk maakte om in de regering terug te keren. Een keuze voor rechts zou betekenen dat die middenpositie weg is. Dat zou de VVD wel willen, want dan wordt het CDA afhankelijk van de VVD, zoals een keuze voor links afhankelijkheid van de PvdA met zich mee zou brengen, maar is precies om die reden voor het CDA niet aantrekkelijk.

2 De keuze om met de PVV in zee te gaan heeft intern veel weerzin gewekt, meer dan dertig procent van de partijleden was tegen. Dan ligt het voor de hand dat de nieuwe voorzitter, die de wonden moet helen, wat bij het CDA altijd 'samen' moet gebeuren, uit de oppositionele vleugel komt. Peetoom heeft al gezegd het gedoogakkoord met de PVV als een gegeven te beschouwen, dus wat is het probleem? Het kabinet heeft er eerder baat bij als het mokkende CDA-deel zich met het kabinet-Rutte verzoent, en die verzoening kan alleen uit de 'linkse kerk' zelf komen.

3 Nog vreemder is dat de wens dat het CDA duidelijk voor rechts kiest, vooral van rechtse VVD'ers en PVV'ers komt. Dat is vreemd, omdat zij geen belang hebben bij een CDA dat hen op rechts extra concurrentie aandoet (veel naar de VVD of de PVV weggelopen kiezers kunnen dan weer terugkeren naar het oude nest), en nog vreemder omdat het kabinet-Rutte een minderheidskabinet is dat samen met de gedoogsteun van de PVV alle stemmen van het CDA hard nodig heeft. Dus ook van de dissidenten op de linkervleugel. Als er daarvan maar een paar naar links overlopen, is het al met het huidige kabinet gedaan en mogen Job Cohen en links Nederland weer het sap van hun vingers aflikken.

4 Volwassen politiek, en daarover hebben we het als het land bestuurd moet worden en er niet alleen vanaf de zijlijn wordt geroeptoeterd, bestaat er vooral in dat je samenwerkt en compromissen sluit met partijen met wie je het niet eens bent. Dat begrijpt zelfs Geert Wilders, want anders was hij nooit in zee gegaan met een partij als het CDA, die bij uitstek tot de gevestigde orde behoort, een orde die hij de oorlog heeft verklaard en de oren wil wassen. Om diezelfde reden ligt het voor de hand dat een deel van het CDA samenwerking met de PVV niet ziet zitten en ermee wil kappen als dat het verval van het CDA (en de groei van de PVV) verder vergroot. Dat is politiek hé. Je kunt niet verwachten dat CDA'ers die zich met hun ziel en zaligheid inzetten voor ontwikkelingshulp (die heb je nog steeds) enthousiast zijn om met partijen te regeren die daar het liefst een eind aan maken. 

5 Het CDA is een pacificatiepartij en vanouds op zoek naar 'balans' (zie bovenstaand logo). Dan is de keuze voor Peetoom volkomen rationeel. Zij is bovendien een prettige verschijning, wat minder geldt voor Van der Tak, wiens Nederlands mij nogal 'plat' in de oren klinkt. Dat mag, en past bij de populistische tijdgeest, maar voor een voorzitter is het niet zo geschikt, omdat de Haagse politiek kamerbreed van nieuwkomers verwacht dat zij goed Nederlands spreken. Dan is ABN van de partijvoorzitters wel zo gewenst. Gek dat rechts Nederland dat allemaal niet begrijpt. Ik dacht dat ze daar zo'n verstand van politiek hadden.