65 = 65

De regering-Rutte heeft weer 60 miljoen 'gevonden' door de AOW voortaan op de 65ste verjaardag uit te keren, en niet op de eerste van de maand waarop de AOW-gerechtigde 65 wordt. Geen drama, zult u zeggen, hier wordt 65 pas echt 65 (de leus van de SP om de AOW-leeftijd onaangetast te houden) en Michael van der Galien heeft volkomen gelijk als hij zich afvraagt waarom dat niet allang is ingevoerd. Daar weet ik ook het antwoord niet goed op. Het zal iets te maken hebben met afspraken uit het verleden en dat deze gewoonte nu eenmaal zo is gegroeid. Als het bij 65 = 65 zou blijven, zou dit als een mooie principiële 'verbetering' kunnen worden gebracht, maar het gaat het kabinet natuurlijk om die 60 miljoen en er zit een verhoging van de AOW-leeftijd naar 66 en misschien wel 67 jaar aan te komen. Volgens economen moet dat vanwege de vergrijzing (de AOW wordt te duur), en straks gaan we van onze politici ook horen dat het van 'Europa' moet, omdat een verhoging van de pensioenleeftijd een afspraak is binnen 'het pact voor de euro'. Afspraak is afspraak, weet u wel?

Nou, mooi niet. Ik zie juist een hellend vlak, waarbij de AOW als politiek ruilmiddel wordt gebruikt en afspraak is afspraak helemaal niet meer telt. En de meeste jongeren hebben andere zorgen en lijken het prima te vinden. Misschien komt het door het belegen, ietwat stoffige karakter dat rond elke oudedagsvoorziening hangt, misschien ook doordat elke sociale regeling van jonge dynamische mensen op de schop moet en moet worden 'gemoderniseerd'. Maar dat er hoognodig iets aan de Griekse, Franse en Italiaanse pensioenstelsels moet veranderen, wil nog niet zeggen dat het in Nederland fout zit. En mijn punt is dat er geen betere oudedagsvoorziening is dan de AOW, een sober basispensioen dat door de overheid wordt gegarandeerd en waarop iedereen die tot zijn 65ste in Nederland heeft gewoond recht heeft. Simpel, goedkoop, en rechtvaardig. Dan is elke 'modernisering' een verslechtering.

Ik vind dat er niet aan de leeftijdsgrens van 65 mag worden getornd. Waarom niet? Omdat die 65 nu eenmaal zo is gegroeid, een voor iedeereen heldere mijlpaal is, en dus het enige houvast is wanneer van Nederlanders in toenemende mate wordt verlangd dat ze hun eigen aanvullende pensioen zelf gaan regelen. 65 moet 65 blijven, en dus ook niet worden verlaagd. Het idee dat we steeds langer leven en steeds langer in goede gezondheid leven, lijkt een argument voor langer werken, maar ik zou statistisch gezien niet al diegenen de kost willen geven die voor hun 65ste al zijn afgehaakt of de eisen van de moderne tijd niet meer kunnen bijbenen. Mensen van 30 denken wel dat ze dat kunnen, maar hebben geen idee hoe hun toekomst er twintig jaar later uitziet en hebben meestal ook wel andere zorgen aan hun kop.

Mijn belangrijkste argument voor behoud van de AOW met 65 is dat dit de enige strohalm is binnen een arbeidsmarkt die steeds meer flexibiliseert en waarin mensen steeds meer zelf moeten regelen. Dat laatste is veel moeilijker dan het lijkt, want spaartegoeden zijn kwetsbaar en zo verdampt (zie de kredietcrisis) en arbeidscontracten zijn veel sneller verscheurd dan menigeen denkt. En voor zzp'ers, kleine zelfstandigen en flexwerkers, de 'helden van de markteconomie', is juist een algemene volksverzekering van levensbelang. Dat is een zorg minder, zeker voor starters, en niet een zorg meer. Mijn stelling is dat een flexibilisering van de arbeidsmarkt, waarop ook 65-plussers moeten kunnen werken als zij daar zin in hebben, moet worden gebouwd met het behoud van de AOW als uitgangspunt. Dat geeft enige zekerheid, waardoor het voor oudere werknemers die vanwege hun afnemende productiviteit voor werkgevers nu vaak te duur zijn om in dienst te houden (of te nemen) ook lonend is om tegen lager loon te werken. Ik vraag me bovendien af of je op een basisvoorziening die al simpel, sober en goedkoop is, wel kunt bezuinigen. Alles wat de AOW (uitvoeringstechnisch) complexer maakt, maakt de AOW ook duurder, bureaucratischer, willekeuriger en geeft meer scheve ogen.

Veel hervormingsvoorstellen willen de AOW gebruiken om gedragsverandering af te dwingen en mensen 'te belonen' dan wel 'te straffen' voor eerder vertoond gedrag. Mensen die langer gewerkt hebben, zouden recht hebben op meer AOW en meer van dat soort ideeën. Helemaal fout. Het idee dat mensen tot hun 65ste en zelfs daarna via beleid tot een bepaald door de overheid voor wenselijk gehouden gedrag 'geprikkeld' moeten worden, is niet alleen in strijd met de menselijke waardigheid, maar gaat ook voorbij aan het feit dat mensen vanaf een zekere leeftijd hun eigen gang gaan en (gelukkig) niet meer te prikkelen zijn. Mensen willen zelf bepalen wanneer ze stoppen met werken of niet. En in veel gevallen wordt dat ook voor hen bepaald, door de werkgever, door een slechtere gezondheid, en wat niet al. Laat die overheid daar alsjeblieft buiten blijven. Sterker, de politiek moet er juist voor zorgen dat er niet getornd wordt aan uitgangspunten als 65 = 65 die voor een oudedagsvoorziening die duurzaam en crisisbestendig moet zijn cruciaal zijn.

Maar wat doen de politici (voor het merendeel overmoedige carrièretijgers tussen de 30 en 45)? Zij bewegen mee met de waan van de dag en laten zich voorrekenen door economen die nooit in de toekomst kunnen kijken en blind zijn voor rechtszekerheid dat de AOW onbetaalbaar wordt. Onzin, wie even nadenkt ziet dat het draagvlak (dwz de bereidheid om voor de AOIW te betalen) maximaal is. Iedereen mag hopen 65 te worden, of hij nu rijk is of arm, werkloos of workoholic, en iedereen mag blij zijn dat hij vanwege de AOW niet hoeft in te staan voor minder bedeelde familieleden die anders misschien een beroep op je doen. Kortom, de AOW is een sieraad van sociale zekerheid, vooral voor individualistisch ingestelde jongeren die zich, zolang zij zich van de AOW verzekerd weten en daar geen omkijken naar hebben, met leukere en vaak ook lonender zaken kunnen bezighouden. Wantrouw al die machopolitici die 'ingrijpen in de AOW-leeftijd' als teken van daadkracht en hervormingswil voorstellen. Ze kletsen elkaar allemaal maar na en hebben nooit echt over hun oude dag en die van ons allen nagedacht. En straks gaan ze op commando ook nog zeggen dat het van Europa moet, terwijl de demontage van de AOW toch echt helemaal aan politiek Den Haag zelf is te danken.