Is Hans Janmaat nu respectabel geworden?

In de koffiehoek staat op De Dagelijkse Standaard uit de oude doosch een opname uit 1985 van de uitzending politieke partijen met de Centrum Democraten van Hans Janmaat. Een mooie uitzending, al was het maar vanwege dat bloemstukje waarnaast eerst Wil Schuurman, de latere partner van Janmaat, haar zegje doet, en vervolgens de CD-leider zelf. Wat opvalt is dat hij op rustige toon hele redelijke dingen zegt, met goed geformuleerde en soms wat oubollige zinnen over de manier waarop de overheid ('Lubbers') belastinggeld over de balk smijt en werkloze buitenlanders die zomaar Nederlander mogen worden in de watten legt. Het herinnerde mij aan een stukje dat ik vorige maand op de site Welingelichte Kringen had gezien, waar in de serie Het Blog een column van Peter Middendorp van De Pers had gestaan. Middendorp schreef daarin dat hij een oude radiouitzending van de VPRO uit 1983 had afgeluisterd, opnieuw uitgezonden in 2008, van een interview met Janmaat door de journalisten Max van Weezel, Henk van Hoorn en Ronald van den Boogaard. Janmaat bleef daarin met bewonderenswaardige zelfbeheersing overeind, terwijl hij door het weldenkende journalistentrio aan een kruisverhoor werd onderworpen en steeds in de rede werd gevallen. De CD-leider, een doctorandus in de politicologie en oud-leraar maatschappijleer van onder andere Ronald Plasterk, kende zijn zaakjes, en mocht dan misschien 'oncharismatisch' overkomen (volgens velen had hij de uitstraling van een dorknoper), maar hij liet zich geenszins uit het veld slaan door de gevierde journalisten, die nu waarschijnlijk beschaamd op hun optreden zullen terugkijken omdat het zulke hetzerige journalistiek was (to say the least). Maar toen ik op de beheersite van Welingelichte Kringen (ik heb daar toegang toe omdat ik er een tijdje voor heb gewerkt) op zoek ging naar het stukje, bleek het op 'rood' te zijn gezet. Zo gaat het dus nog steeds.

Echt respectabel is Janmaat nog niet geworden, maar wie met hedendaagse ogen naar de man kijkt, ziet een politicus die verre van verdwaasd is, terwijl de critici van toen (en die kwamen niet alleen van links) aan het schuimbekken zijn en door hysterie zijn aangetast. Het verleden is een ver vreemd land, en de wereld van 1985 komt ons nu net zo merkwaardig voor als die van pakweg 1957, toen televisieomroepsters met een keurig kraagje naast net zo'n bloemstuk als dat van Wil Schuurman en Hans Janmaat hun uitzendingen aankondigden. Het verleden lijkt vaak braaf en karikaturaal, hoewel geen enkele tijd ooit echt braaf is. In 1995 heb ik voor het weekblad Intermediair eens een stuk geschreven waarin ik uitlegde dat de centrum-democraten hun naam volledig waar maakten, omdat de term 'eigen volk eerst' het kernbegrip van de (nationale) democratie uitmaakte, Janmaat niet extremistisch was omdat hij geen geweld gebruikte (zijn tegenstanders wel: denk aan Kedichem, waar Wil Schuurman na gewelddadige acties van 'antifascisten' invalide raakte), en tot het politieke centrum hoorde omdat hij zowel van links als rechts stemmen trok. De centrum-democraten waren het tegendeel van extreem-rechts. Op dat stukje, dat netjes werd afgedrukt, kreeg ik geen enkel commentaar. Logisch misschien, want het trapte louter open deuren in en Intermediair was een keurig blad voor academici.

Inmiddels zijn we vijftien jaar verder (en een kwarteeuw na 'Kedichem'), en is het de vraag of Janmaat nu wel tot de fatsoenlijken wordt gerekend en salonfähig is (de man is in juni 2002 overleden). Ik vermoed dat de PVV nog steeds niet graag als 'centrum-democratisch' te boek wil staan, hoewel dat exact de plaats is die zij in het politieke spectrum inneemt. Pim Fortuyn (een maand eerder in 2002 overleden) wordt wel geëerd, maar op Hans Janmaat rust nog steeds een soort taboe. Omgekeerd wordt het steeds interessanter of de politieke correctheid van de jaren tachtig en negentig, die ons steeds vreemder en verdwaasder voorkomt, echt zo krankzinnig was. Zo ja, dan hebben CDA en VVD, die toen ('Lubbers-1') en nu ('Rutte-1') als vanouds regeren, wat uit te leggen over de historische schandvlek die 'Kedichem' geworden is. Voor de linkse partijen geldt dat minder, want zij zijn nog steeds politiek correct en verketteren de centrum-democraten van toen en de PVV van nu nog steeds als 'extreem-rechts' of 'fascistisch'. Het is typisch zo'n gewetensvraagje waarop VVD, CDA en wellicht ook de PVV op deze mooie dag (het gedoogkabinet DDS-1 treedt aan) niet zitten te wachten. Zo blijft Janmaat nog steeds besmet, want ook de linkse oppositie zal geen zin hebben om door het oprakelen van juist deze kwestie het nieuw aangetreden kabinet-Rutte in verlegenheid te brengen.