Een politiek proces en de onafhankelijke rechtspraak

Voor velen, onder wie Afshin Ellian, is het proces tegen Geert Wilders een politiek proces. Ik ben het daarmee eens. Geert Wilders wordt vervolgd vanwege zijn overtuigingen en in die zin is ook de vrijheid van meningsuiting in het geding. Of daarmee ook de vrijheid van meningsuiting in gevaar is, moeten we afwachten. Wilders is nog niet veroordeeld, de meeste rechtsgeleerden rekenen met vrijspraak en zijn ook van mening dat dit een hoogst ongelukkig proces is. Ik denk dat we niet op die uitspraak moeten vooruitlopen, ook omdat we de effecten van het proces voor de vrijheid van meningsuiting nog niet kunnen voorzien. Wel zou ik denken dat Nederland de laatste jaren de oude politieke correctheid voorbij is, en dat er meer over moslims en de islam kan en wordt gezegd dan tien jaar geleden. Feitelijk is het openbare meningenklimaat een stuk opgeklaard en vrijer geworden, al kan dat weer betrekken.

Voor velen staat ook vast dat de rechters vooringenomen zijn. Over de rol van minister Hirsch Ballin gaat het nu niet. Zijn (negatieve) meningen over Wilders zijn bekend, maar het Openbaar Ministerie wilde in eerste instantie juist niet tot vervolging overgaan, mede om de schijn van partijdigheid te vermijden. We mogen denk ik ook wel aannemen dat er niet veel PVV-sympathisanten binnen de rechtspraak zijn. De PVV staat te boek als 'niet netjes', en dat zijn rechters juist wel (ambtshalve zijn zij ook verplicht die indruk te wekken en geen aanstoot te geven). Officieel is de rechter onafhankelijk en moet hij garant staan voor een eerlijk proces. Het zal best dat daarover in PVV-kringen wordt getwijfeld (het hele proces bevestigt hen daarin), maar de rechters zelf zijn ervan overtuigd dat zij onafhankelijk zijn. Het lijkt mij van belang daarvan uit te blijven gaan. Geert Wilders voelde zich maandag door een rechter toegesproken alsof hij in de Tweede Kamer tegenover een lid van D66 stond, en hij en zijn advocaat maakten daarover veel misbaar. Maar het was natuurlijk een nummer voor de publieke tribune, dat meer zei over de vooringenomenheid van Geert zelf. Het maakt namelijk niet uit of de rechter lid is van D66 (of van de PvdA, het CDA of desnoods sympathiseert met de PVV, een club waar je geen lid van kunt worden), en zelfs niet of de rechter allerlei vooroordelen heeft. Het enige dat telt is hoe die mogelijke vooringenomenheid straks in het oordeel meeweegt. Het zou mij heel erg verbazen als de rechters zich daarop laten betrappen, want daarmee scoort niet alleen Geert een punt, maar doen zij ook zichzelf en de hele rechtspraak tekort.

Het is voor rechters helemaal niet zo moeilijk hun eigen oordeel te scheiden van het oordeel dat zij als rechter moeten vellen. Daar zijn zij voor opgeleid. Ook een deskundige als Ybo Buruma, een PvdA-lid, kan heel goed deskundig zijn zonder meteen zijn politieke voorkeuren op de voorgrond te plaatsen. Sterker, hij zal daarmee extra terughoudend zijn en er een eer in scheppen als ook PVV-sympathisanten zijn betoog kunnen volgen. Evenmin zie ik een probleem als rechters D66-lid zijn. Weliswaar gelden zij als extra politiek correct en dus anti-Wilders, maar D66 staat ook - net als de andere democratische partijen - voor een onafhankelijke rechtspraak, en het is dom en kortzichtig van PVV-sympathisanten om bij voorbaat de indruk te wekken dat Geert geen eerlijk proces krijgt.

Hans Jansen, een man die ik ken en waardeer en die steeds tijdens het proces zichtbaar is, laat zich naar mijn indruk te veel meeslepen door zijn emoties door dit proces gelijk te stellen aan de showprocessen die hij in Egypte heeft meegemaakt. In Egypte worden verdachten vaak in kooien voor de rechter geplaatst en ik dacht niet dat zij in een positie verkeerden waarin zij het minderheidsbewind van president Mubarak 'gedoogden'. En ook Afshin Ellian mag ik graag, maar hij moet niet bij voorbaat suggereren dat de rechters bij het proces tegen Wilders partijdig zijn. Dat is stemmingmakerij. Die vrijheid heeft hij natuurlijk (de vrijheid van meningsuiting etc.), maar het is niet erg intellectueel. Daarmee doen de professoren Ellian en Jansen zichzelf tekort. In Nederland is de rechtspraak onafhankelijk, tenzij het tegendeel is bewezen, en we schieten er niks mee op, zeker niet in het huidige gepolariseerde klimaat, om de rechtspraak bij voorbaat verdacht te maken. En als de rechtspraak een tikje academisch, arrogant en politiek correct is? So be it, want dat heb je met rechters die onafhankelijk zijn en boven de partijen moeten staan.